Bilirkişi Raporu Nedir?
- Av. Ahmet Gökay Dinçer
- 12 dakika önce
- 2 dakikada okunur
Bilirkişiye ve Bilirkişi Raporuna İtiraz Süreci (2025 Hukuku)
1. Bilirkişilik Nedir?
Bilirkişilik, mahkeme veya soruşturma makamının teknik, bilimsel ve özel bilgi gerektiren durumlarda başvurduğu tarafsız uzman desteğidir.Bilirkişi, yargılama sürecinde hüküm verecek kişinin (hakim veya savcı) hukuki bilgi sınırını aşan hususlarda öznel olmayan değerlendirme ve tespitlerini rapor halinde sunar. Bilirkişinin görevi, uyuşmazlığa teknik ışık tutmak, hukuki yorum yapmak değil sadece bilimsel ve teknik bilgi aktarmaktır. Bilirkişi; kurum çalışanı, akademisyen veya uzman olabilir ve seçimi hakim tarafından yapılır.
2. Bilirkişi Raporu Nedir?
Bilirkişi raporu, bilirkişinin dosyadaki talep üzerine yaptığı inceleme, gözlem ve değerlendirmeleri yazılı şekilde mahkemeye sunduğu belgedir.Bu rapor:
Tarafsız ve teknik bilgi içerir.
Hukuki değerlendirme değil, olgusal ve teknik tespitler sunar.
Takdiri delil niteliğine sahiptir; yani mahkeme raporu kendi takdir yetkisi içinde değerlendirir.
3. Bilirkişi Raporuna İtiraz Hakkı
Taraflar bilirkişi raporuna itiraz edebilir. Bu itiraz; raporun kesinleşmesini önler ve mahkemenin ek işlem yapmasını sağlar. HMK m. 281 bu düzenlemeyi içerir.
İtiraz hakkının temel özellikleri:
Rapora karşı yazılı itiraz dilekçesi ile başvurulur.
İtiraz nedenleri somut ve gerekçeli şekilde belirtilmelidir; örneğin teknik eksiklik, yanlış tespit veya çelişkiler.
Raporun taraflara tebliği tarihinden itibaren iki hafta içinde yapılması esastır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir; kaçırılması halinde bilirkişi raporu kesinleşebilir.
Taraflara bu süre mahkeme kararı ile uzatılabilir (örneğin zorlayıcı neden varsa ek süre verilebilir).
4. İtiraz Süreci ve Mahkemenin Yetkileri
Bilirkişi raporuna yapılan itiraz ele alındıktan sonra mahkeme aşağıdaki seçeneklerden birini uygular:
a) Ek Rapor Talebi
Mahkeme, rapordaki eksiklik veya belirsizliği gidermek için aynı bilirkişiden ek rapor alabilir. Böylece eksik hususlar daha net hale gelir.
b) Yeni Bilirkişi İncelemesi
Mevcut rapor ciddi teknik yetersizlik veya çelişkiler içeriyorsa mahkeme yeni bilirkişi atayarak yeniden inceleme yapabilir.
c) Raporun Kabul veya Reddi
Mahkeme doğrudan itirazı reddedebilir veya raporu uygun görerek yargılamaya devam edebilir. Raporun reddedilmesi kararında gerekçe açıklanmalıdır.
5. İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi hazırlarken dikkat edilmesi gerekenler:
Mahkeme/savcılık adı, dosya numarası ve taraf bilgileri açıkça yazılmalıdır.
Raporun tarih ve numarası net şekilde belirtilmelidir.
Her bir itiraz madde madde ve gerekçeleri ile sunulmalıdır (örn. teknik hata, belirsizlik).
Dilekçe sonunda sonuç ve talep kısmı yer almalıdır (ek rapor, yeni bilirkişi vb).
Bu dilekçe UYAP üzerinden veya mahkeme kalemine yazılı olarak sunulabilir.
6. Rapor ile Tarafın Uzman Görüşü Arasındaki Çelişki
Bazı durumlarda bilirkişi raporu ile tarafların kendi uzman görüşleri arasında çelişkiler olabilir. Yargıtay ve doktrinde bu durumda:
Rapordaki çelişki giderilene kadar yeni bilirkişi atanması gerektiği kabul edilir.
Mahkemenin sadece raporu dikkate alıp taraf uzman görüşünü yok sayması, adil yargılanma ilkesine aykırı olabilir.
Bu nedenle mahkeme her iki görüşü de değerlendirmeye açık olmalı ve çelişkileri çözmek için ek işlem yapmalıdır.
7. Bilirkişi Raporunun Hukuki Niteliği
Bilirkişi raporu delil niteliği taşır, ancak:
Hukuki sonuç doğuran yargı kararı değildir,
Takdiri delil olarak hakim tarafından değerlendirilir,
Raporun kesin doğruluğu zorunlu değildir; yeterli delil olarak kullanılması için mahkeme takdir yetkisine sahiptir.
Bilirkişi raporu, hukuki uyuşmazlıklarda teknik ve özel bilgiyi ortaya koyan önemli bir delildir. Tarafların rapora itiraz hakları vardır ve bu hak teknik detayların düzeltilmesi, ek rapor alınması veya yeni bilirkişi tayini gibi uygulamalarla hayata geçirilir. İtiraz süresi ve usulü doğru yürütüldüğünde, raporun eksikliklerinin giderilmesi ve daha adil bir yargılama sağlanması mümkün olur.
Yorumlar