İmar Uygulamasının İptali: 10 Soru – 10 Cevap

İmar planları ve bu planlara dayalı işlemler (parselasyon, ruhsat, yıkım, kamulaştırma vb.) doğrudan mülkiyet hakkını etkiler. Bu yazımızda, imar uygulamasının iptali davasını en sık sorulan 10 soruda sade biçimde ele alıyoruz.

1. İmar uygulaması nedir; hangi işlemler dava edilebilir?

İmar uygulaması, imar planı (nazım/uygulama ve değişiklikleri) gibi düzenleyici işlemler ile bunlara dayalı uygulama işlemlerini kapsar. Dava konusu olabilecek işlemler:

• Nazım ve uygulama imar planları, plan değişiklikleri

• Parselasyon (18. madde)

• Ruhsat / ruhsat iptali, yıkım, idari para cezaları

• Kamulaştırma ve imar durum belgeleri

👉 Askı süresini kaçırdıysanız bile, bu işlemlerden biri size tebliğ edildiğinde dayanak planın iptalini de isteyebilirsiniz.

2. Kimler iptal davası açabilir (ehliyet)?

Menfaati ihlal edilen herkes dava açabilir. Genellikle dava hakkı olan kişiler:

• Taşınmaz malik(ler)i ve sınırlı ayni hak sahipleri

• Uzun süreli, iyi niyetli zilyetler

Kiracılar yalnızca kira ilişkisine dayanarak dava açamaz. “Belde sakini” sıfatı, yalnızca çevre veya kültürel değerlerin korunmasına ilişkin konularda istisnai olarak kabul edilir.

3. Dava kime karşı açılır?

Belediye meclisi veya valilik gibi organlara değil, işlemi tesis eden idare tüzel kişiliğine (ör. belediye, valilik, bakanlık) karşı açılmalıdır.

4. Askı, itiraz ve dava süreleri nedir?

• Askı süresi: 1 ay

• Dava süresi: Askı bitiminden itibaren 60 gün

• İtiraz: Zorunlu değildir.

• İtiraz edilirse: Ret tebliğinden veya 15/30 günlük zımni ret süresinin bitiminden itibaren 60 gün içinde dava açılır.

• İYUK 11 başvurusu: Dava süresi içinde yapılan başvuru süreyi durdurur.

• Özelleştirme kaynaklı planlar: 20/A’ya göre 30 gün içinde dava açılmalıdır.

5. Askıyı kaçırdım; yine dava açabilir miyim?

Evet. Ruhsat iptali, parselasyon, kamulaştırma gibi uygulama işlemlerine karşı dava açarken dayanak planın iptali de istenebilir. Alt ölçekli plan (1/1000) davasında, üst ölçekli planın (1/5000 veya 1/25.000) iptali de talep edilebilir.

6. Her hâlükârda 5 yıl kuralı nedir?

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8/8. maddesi uyarınca, kesinleşen imar planlarına karşı 5 yıl içinde dava açılabilir. Bu süre dolduktan sonra planlar artık kesinleşmiş sayılır.

7. Yürütmenin durdurulması (YD) nasıl alınır?

YD kararı için:

1. Açık hukuka aykırılık,

2. Telafisi güç zarar ihtimali bulunmalıdır.

Planlar düzenleyici nitelikte olduğundan, YD kararı planın uygulanmasını geçici olarak durdurur. Yıkım gibi “uygulanmakla etkisi tükenecek” işlemlerde geçici YD, savunma alınmadan da verilebilir.

8. En sık görülen iptal gerekçeleri

• Yetkisiz idare tarafından plan yapılması

• Üst ölçekli planla çelişen düzenleme

• Bilimsel–teknik analizlerin eksikliği

• Kamu yararı gözetilmemesi

• Usulsüz ilan ve askı süreçleri

9. Görevli ve yetkili mahkeme

• Görevli mahkeme: İdare Mahkemesi

• İstisna: Ülke çapında düzenleyici işlemler → Danıştay (ilk derece)

• Yetkili yer: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi

10. Plan iptal edilirse ne olur?

• İptal edilen plan kapsamındaki alan plansız hale gelir.

• Plan değişikliği iptal edilirse eski plan otomatik olarak geri gelmez.

• Üst ölçekli planın iptali, alt ölçekliyi otomatik olarak düşürmez, ancak iptal için güçlü gerekçe oluşturur.

İmar planı iptali davalarında süre takibi, menfaatin ispatı ve yürütmenin durdurulması talepleri büyük önem taşır. Planların askı süresi kaçırılmış olsa bile, uygulama işlemiyle birlikte planın iptali istenebilir.Somut olayınıza göre doğru stratejiyi belirlemek için profesyonel hukuki destek alınması gerekir.

İmar planı, ruhsat, parselasyon veya kamulaştırma işlemine karşı haklarınızı öğrenmek için Ahmet Gökay Dinçer Hukuk & Danışmanlık ile iletişime geçebilirsiniz.

"İmar Uygulamasının İptali: 10 Soru – 10 Cevap"